Trường hợp phòng vệ được coi là chính đáng theo quy định của pháp luật Việt Nam:
Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017) quy định:
1. Hành vi phòng vệ:
- Là hành vi của người chống trả lại hành vi xâm phạm trái pháp luật xâm hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản hoặc quyền tự do cá nhân của mình hoặc của người khác.
2. Hành vi phòng vệ chính đáng:
- Là hành vi phòng vệ đáp ứng các điều kiện sau:
- Có sự xâm phạm trái pháp luật: Hành vi xâm phạm phải trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe, tài sản hoặc quyền tự do cá nhân của người phòng vệ hoặc người khác.
- Mức độ nguy hiểm: Hành vi xâm phạm phải có mức độ nguy hiểm tiềm tàng, có thể gây tổn hại cho tính mạng, sức khỏe, tài sản hoặc quyền tự do cá nhân của người phòng vệ hoặc người khác.
- Mức độ cần thiết: Hành vi phòng vệ phải tương xứng với mức độ nguy hiểm của hành vi xâm phạm, không được vượt quá mức độ cần thiết.
- Có thể sử dụng các biện pháp khác: Nếu có thể sử dụng các biện pháp khác để chống trả hành vi xâm phạm mà không gây thương tích cho người xâm phạm, thì hành vi phòng vệ gây thương tích có thể không được coi là chính đáng.
- Ý thức và động cơ: Hành vi phòng vệ phải xuất phát từ ý thức tự vệ, bảo vệ bản thân hoặc người khác khỏi hành vi xâm phạm, chứ không phải do mục đích trả thù hoặc gây hại cho người khác.
3. Trường hợp phòng vệ vượt quá giới hạn chính đáng:
- Là hành vi phòng vệ không đáp ứng một hoặc nhiều điều kiện quy định tại khoản 2 Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017).
- Hành vi phòng vệ vượt quá giới hạn chính đáng có thể bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự theo các tội danh khác nhau, tùy thuộc vào mức độ vi phạm và hậu quả gây ra.
Ví dụ:
- A đang đi đường thì bị B tấn công. A dùng dao để chống trả và vô tình đâm chết B. Trong trường hợp này, cần xem xét các yếu tố như mức độ nguy hiểm của hành vi tấn công của B, A có thể sử dụng các biện pháp khác để chống trả hay không, A có ý thức và động cơ như thế nào,… để xác định hành vi phòng vệ của A có chính đáng hay không.
- C đang ở nhà thì bị D đột nhập trộm cắp. C dùng gậy đánh D gây thương tích nặng. Trong trường hợp này, cần xem xét các yếu tố như D có vũ khí hay không, C có thể sử dụng các biện pháp khác để chống trả hay không, C có ý thức và động cơ như thế nào,… để xác định hành vi phòng vệ của C có chính đáng hay không.
Lưu ý:
- Việc xác định hành vi phòng vệ có chính đáng hay không là một vấn đề pháp lý phức tạp, cần được đánh giá cụ thể dựa trên từng trường hợp.
- Nếu bạn gặp trường hợp nghi vấn về tính chính đáng của hành vi phòng vệ, bạn nên tham khảo ý kiến của luật sư để được tư vấn cụ thể
